ایران به رغم تحریم ها جهش صنعتی بزرگی را تجربه کرده است
لندن – ایرنا – سفیر ایران در «رم» در یادداشتی برای یک نشریه ایتالیایی تصریح کرد؛ برخلاف تصور آمریکا که با اعمال حجم گسترده محدودیت ها و تحریم ها در پی به زانو درآوردن ایران بود، کشورمان با یک جهش صنعتی بخصوص در عرصه های فن آوری بالا (High Tech) همراه شده است.
متن کامل یادداشت حمید بیات که روز پنجشنبه در نشریه «ادن کرونوس» منتشر شد از این قرار است:
ایران و ایتالیا همواره به‌عنوان دو قدرت فرهنگی در منطقه خاورمیانه، مدیترانه و اروپا، سهم بسزایی در ارتقای سطح فرهنگی و تمدنی جوامع پیرامونی خود داشته‌اند. تعامات گسترده تمدنی ایران و ایتالیا شناخت عیمقی را میان هر دو ملت ایجاد کرده اند. همین سابقه تعامل فرهنگی سبب شده ایتالیا در دیدگاه ایرانیان از جایگاه ویژه ای برخوردار باشد.
رم همواره برای ایرانیان مظهر زیبایی بوده است. همین نگاه نکته سنج در بعد اقتصادی نیز نمود داشته و کالا و خدمات تولید ایتالیا نزد ایرانیان از اعتبار بالایی برخوردار است. سطح بالای پذیرش و تصویر مثبت ایتالیا نزد ایرانیان مدیون تبادلات عمیق و ریشه دار و روابط مبتنی بر اعتماد متقابل می باشد. این روند در روابط دو کشور در دهه های اخیر نیز نمود بسیار داشته و خوشبختانه این تصویر نزد ایرانیان به خوبی حفظ و تقویت شده است.
به طور مشخص بعد از پیروزی انقلاب سلامی در سال ۱۹۷۹ در ایران در دوره هایی که روابط ایران و اتحادیه اروپایی با چالش مواجه می شد، تعامل مثبت ایتالیا در تسهیل روابط ایران با آن اتحادیه کمک کننده بود. دو کشور ویژگی ها و مشخصات فرهنگی و ژئوپلتیک مشترکی دارند که برداشت آنها از روندهای جاری در عرصه منطقهای و بین المللی را به یکدیگر نزدیکتر می کند. این فهم مشترک و تعامل مثبت و سازنده ایتالیا با ایران در عرصه های سیاسی به خوبی مورد توجه قرار گرفته و در عرصه های اقتصادی هم نمودهایی یافته است. با این حال احساس می شود ترجمه این تعاملات سازنده در روابط اقتصادی، تجاری و فنی دو کشور به صورت متناسب نمایان نشده است.
بعد از امضای توافق هسته ای در سال ۲۰۱۵ روابط ایران و ایتالیا رونق بسیار خوبی یافت. حجم روابط از ۳/۱ میلیارد یورو به ۱/۵ میلیارد یورو افزایش یافت و ایتالیا به شریک اول تجاری ایران تبدیل شد. ایتالیا بعد از سال ها صدر نشینی آلمان در روابط تجاری با ایران از آن کشور سبقت گرفت و شرکت های ایتالیایی در فضای بعد از برجام به سرعت حضور خود در بازار ایران را توسعه دادند. علاوه بر اینکه شرکتهای بزرگ موفق به انعقاد قراردادهای چشمگیر با طرفهای ایرانی شدند، شرکتهای کوچک و متوسط ایتالیایی نیز شرکای قابل اتکای در بازار ایران یافتند.
حجم قراردادهای امضا شده در جریان سفر روسای وقت دو دولت به رم و تهران از ۳۰ میلیارد یورو فراتر رفت. با خط اعتباری ۵ میلیارد یورو مصوب دولت ایتالیا برای حمایت از توسعه فعالیت های اقتصادی شرکتهای ایتالیایی در بازار ایران، زمینه برای یک جهش تاریخی در روابط آماده شده بود.
روابط اقتصادی ایران و ایتالیا علی رغم همه تلاشها و تمایلات طرفین برای توسعه همکاریها به شدت تحت تاثیر اقدام یکجانبه آمریکا برای تحریم ایران قرار گرفته است. امروز بعد از گذشت بیش از سه سال از خروج آمریکا از برجام به روشنی مشخص شده است که این تحریم ها نه تنها مردم ایران را در شرایط دشواری قرار داده بلکه بسیاری از شرکای ایران بویژه در ایتالیا را با خسارات گسترده مواجه ساخته است. لذا شرکتهای ایتالیایی نیز قربانی رفتارهای خودسرانه و خلاف رویه های بین المللی آمریکا شده اند.
این وضعیت در حالی ادامه یافته که در دو سال گذشته بحران کرونا به شدت جان انسان‌ها را تهدید کرده و بسیاری از کسب و کارها نیز در این میان با خسارتهای قابل توجهی مواجه شدند. آمریکا، در چنین شرایط دشواری، نه تنها از فشار تحریم های خود کم نکرد که با تمرکز بر سیاست شکست خورده فشار حداکثری، مردم ایران و شرکای خارجی ایران را هدف قرار داده است.
متاسفانه الگوی رفتاری ایالات متحده مورد نقد و اعتراض جدی غرب قرار نگرفته است. همین همراهی ضمنی با سیاست های یکجانبه گرایانه آمریکا، آن کشور را نسبت به بکارگیری ابزار مخرب تحریم و سوء استفاده های مکرر از نظام مالی بین المللی معتادتر کرده است.
با خروج آمریکا از برجام و تحمیل تحریم های ظالمانه علیه مردم ایران و به دنبال آن همه گیری بحران کرونا، تاثیر منفی در روند روابط دو کشور نمایان شد. حجم روابط تجاری دو کشور در نه ماهه نخست سال ۲۰۲۱ به ۴۵۰ میلیون نسبت به مدت مشابه در سال ۲۰۱۸ بیش از ۶۵۰ درصد کاسته شده است. این میزان حتی نسبت به سال ۲۰۲۰ نیز کاهش قابل ملاحظه ای نشان می دهد. این روند کاهشی حاکی از حذف فرصتهای صادراتی برای تولید کننده های ایتالیایی و از دست رفتن بازار این شرکتها می باشد. به طور طبیعی بخشی از این بازار از دست رفته توسط کشورهایی که با تحریم های آمریکایی همراهی نکرده اند جایگزین شده است.
خسارتهای وارده از سوی آمریکا بر شرکای اقتصادی ایران
سعی آمریکا این بوده که هزینه سیاست های نادرست خود در عرصه بین المللی را از حساب سایر کشورها برداشت نماید. ایالات متحده خود بر خلاف همه رویه های بین المللی و قواعد چندجانبه گرایی از برجام خارج شد و هزینه این اقدام، متوجه سایر کشورها و از جمله شرکتهای اروپایی و بویژه ایتالیا گردید.
شرکت های ایتالیایی با صرف هزینه های بسیاری بعد از سال ۲۰۱۶ توانسته بودند در بازار ایران فرصت های ایده آلی کسب نمایند. اما با این اقدام آمریکا، تمام هزینه های پرداخت شده این شرکت ها به هدر رفت.
آمریکا همواره منافع خود را در نظر داشته و ضرر شرکایش اهمیتی ندارد. بنابراین شرکای آمریکا باید هوشمندانه عمل نمایند.
حفظ برجام به عنوان یک دستاورد مهم چندجانبه گرایی بسیار با اهمیت بوده، ولی کشورهای موثر، ازجمله کشورهای اروپایی امضا کننده برجام با بی‌عملی خود در مقابل اقدامات مخرب آمریکا، به تضعیف این دستاورد کمک قابل ملاحظه ای کردند.
برای نمونه در شرایطی که ایران تا یک سال بعد از خروج غیر قانونی آمریکا از برجام به کلیه تعهدات خود پایبند ماند و ۱۵ گزارش IAEA نیز موید این ادعا می باشد، کشورهای اروپایی اقدام عملیاتی جدی در این خصوص صورت ندادند.
رویکرد جدید همکاریهای اقتصادی با ایران
حال با پیشرفت در مذاکرات وین و چشم انداز بازگشت به برجام از سوی جامعه بین المللی و در سایه رفع تحریم های غیر قانونی علیه مردم ایران به نظر می رسد شرایط بار دیگر برای توسعه همکاریهای اقتصادی فراهم خواهد شد.
با این حال باید این نکته را نیز در ذهن داشت که شرایط امروز ایران با سه سال قبل تفاوت چشمگیر داشته است. هرچند بخشی از بازار ایران توسط رقبای غرب پرشده اما در بازار رقابتی کسب جایگاه قبلی نیازمند رقابت فنی و اقتصادی است. اما واقعیت بازار ایران ورای این رقابت ها بوده و یک تحول ماهوی در اقتصاد و صنعت ایران رخ داده است.
به پشتوانه جوانان مستعد، کیفیت بالای دانشگاه‌ها و سطح قابل توجه توسعه زیرساخت‌های صنعتی و برخوداری صنایع ایران از تکنولوژی‌های غربی و به‌خصوص ایتالیایی از یک سو و دشواری‌های تحریم ها برای کاهش دسترسی ایران به بسیاری از کالاهای صنعتی و با دانش فنی بالا امروز با پشتوانه تلاش جوانان و تلاش‌گران صنعتی ایران از یک وارد کننده کالاهای صنعتی به یک کشور دارای دانش فنی و توانمند در تولید ارتقا یافته است.
با وجود اینکه تحریم ها علیه ایران دشواری‌های بسیاری را برای مردم ایران ایجاد کرده و جان بسیاری از ایرانیان را به خطر انداخته اند اما ایران در عرصه صنعتی شدن، تحول بزرگی را تجربه می کند.
این واقعیت در کنار سایر عوامل کلیدی تولید از جمله نیروی انسانی با کیفیت، قیمت رقابتی انرژی و مواد اولیه و بازار بزرگ ایران شرایط برای تولید در ایران را به یک گزینه اصلی برای طرفهای علاقه‌مند به روابط اقتصادی با ایران مبدل کرده است. درک این واقعیت اقتصادی ایران، علی رغم همه سیاه نماییهای رسانه‌ای در غرب، می‌تواند انتخاب‌های شرکتهای ایتالیایی برای آینده همکاری ها با ایران را شکل دهد.
روابط ایران و ایتالیا در شرایطی قرار گرفته که نیازمند مراقبت بیش از پیش است. روابط تمدنی ما دوران طولانی را طی کرده که کمتر در نشیب قرار گرفته است. وضعیت نسل‌های آینده در گرو تصمیمات امروز است.
علاوه بر این ظرفیت‌های جدیدی نیز ایجاد شده که باید توجه لازم به آنها در جهت توسعه روابط صورت گیرد. برای نمونه می توان به اشتیاق فراوان دانشجویان ایرانی برای ادامه تحصیل در ایتالیا اشاره داشت. در حال حاضر بیش از هفت هزار دانشجوی ایرانی در ایتالیا در حال تحصیل هستند که ظرفیت بالایی را برای توسعه روابط علمی، فنی، فرهنگی و اقتصادی ایجاد می نمایند.
یکی از عرصه های قابل توجه همکاری میان دو کشور، همکاری در خصوص مسایل منطقه ای در خاورمیانه، خلیج فارس و افغانستان است. ایتالیا به لحاظ موقعیت استراتژیک و اهمیت نقش آفرینی در روندهای منطقه ای از جایگاه و نقش ویژه ای برخوردار است. ایران نیز در منطقه خاور میانه و خلیج فارس جایگاه و نقش تعیین کننده دارد.
بدون تردید تعامل و همکاری دو کشور در خصوص موضوعات متنوع منطقه ای می تواند روند حل و فصل مناقشات در این مناطق را بهبود بخشد. نظر هر دو طرف بر لزوم بکارگیری روندهای سیاسی بجای اقدام نظامی است.
تجربه ایران در گفت‌وگوها با چهار کشور ایتالیا، فرانسه، بریتانیا و آلمان (E۴) در سطح معاونین وزاری امور خارجه در خصوص یمن نمونه قابل اتکای برای توسعه همکاری های منطقه ای است.بدون تردید موفقیت در پیشبرد همکاری‌هایی از این دست برای خاتمه بحران های منطقه ای زمینه ساز گفت‌وگو در خصوص سایر حوزه های همکاری نیز خواهد شد.
نقل مطالب با ذکر منبع بلامانع است
